Astma medicijnen

Wanneer je astma hebt, is de kans groot dat je allerlei astma medicijnen voorgeschreven krijgt.

Veel astmapatiënten weten niet goed welke medicijnen ze gebruiken. Ik loop ze kort even door.

Kortwerkende luchtwegverwijders

Kortwerkende luchtwegverwijders werken snel (binnen een paar minuten), maar zijn meestal na een paar uur weer uitgewerkt (zoals de naam al doet vermoeden).

Vroeger werd er vrij losjes met deze medicijnen omgesprongen en zag men ze als totaal onschuldig. Maar alle medicijnen hebben bijwerking, en ook kortwerkende luchtwegverwijders. Dus zijn sommige artsen voorzichtiger geworden – zo zegt de bekende astma-deskundige Dr. Mitchell in een interview: “Je kan je vandaag vol spuiten met  Ventolin, maar dat maakt je astma morgen niet beter, en misschien zelfs slechter”.

Veel artsen raden daarom aan deze medicijnen pas te gebruiken op het moment dat men daadwerkelijk last heeft van astmasymptomen. Dus niet routinematig, zoals elke ochtend bij het opstaan of elke keer vóór het sporten.

Het lijstje geeft de in Nederland meest gebruikte kortwerkende luchtwegverwijders.

Ventolin, Airomir en Salbutamol zijn gemaakt van dezelfde werkzame stof: Salbutamol. Net zoals Bricanyl en Terbutaline (Terbutaline). Berotec en Atrovent (= Ipratropium) hebben elke weer een andere werkzame stof.

Combivent en Berodual bevatten twee kortwerkende luchtwegverwijders.

In de praktijk kan het wat puzzelen zijn om te ontdekken welk medicijn het beste bij je past (zodat je het meeste profijt, en de minste bijwerkingen, hebt).

Ontstekingsremmers

Wanneer je meer dan twee keer per week een kortwerkende luchtwegverwijder gebruikt, is het volgens het astmaprotocol verstandig een ontstekingsremmer te gaan gebruiken.

Ontstekingsremmers werken relatief langzaam, én het zijn onderhoudsmedicijnen. Wat betekent dat je ze moet blijven gebruiken ook wanneer je (tijdelijk) weinig of geen last hebt van je astma. In één keer stoppen met deze medicijnen na langdurig gebruik kan fout uitpakken, ook omdat het enige tijd kan duren voordat ontstekingsremmers weer ‘aanslaan’.

Dit allemaal in tegenstelling tot kortwerkende luchtwegverwijders, waarmee je prima kan experimenteren om te kijken of je met minder de dag door kan komen (ze werken immers heel snel).

Ontstekingsremmers kan je weer opdelen in (1) Corticosteroïden, en (2) Andere ontstekingsremmers.

(1) Corticosteroïden

Dit zijn hormonen die door de bijnieren gemaakt worden. Ze spelen in het lichaam een belangrijke rol: o.a. bij het voorkomen en tegengaan van ontstekingen.

De meest bekende zijn Pulmicort (met als actieve stof budesonide) en Flixotide (met als actieve stof fluticason). Daarnaast is er nog het hormoon beclometason, dat onder vele verschillende namen verkocht wordt, zoals Beclometason, Aerobec en Qvar. Relatief nieuw op de markt is Alvesco (Ciclesonide).

De genoemde corticosteroïden noem men “inhalatiecorticosteroïden” omdat je ze diep moet inademen, zodat de actieve stof direct in de longen terechtkomt. Ook hier is het soms zoeken welk medicijn het beste aanslaat, met de minste bijwerkingen. Zo zijn er verhalen bekend van mensen die slecht reageren op Flixotide maar goed op Pulmicort, en andersom.

Er zijn corticosteroïden in tabletvorm. De meest bekende van deze “orale corticosteroïden” zijn prednison en prednisolon. Maar er zijn vele andere orale corticosteroïden, zoals dexamethason.

Omdat je deze medicijnen in grote dosis neemt, kunnen ze een aantal vervelende bijwerkingen hebben. Ze worden daarom pas ingezet wanneer inhalatiecorticosteroïden niet afdoende werken. Vaak gebruikt men ze in een korte stootkuur van enkele dagen tot twee weken, met een hoge dosering (bijvoorbeeld bij Prednison: 30 – 80 milligram per dag).

Maar er zijn ook astmapatiënten die een dusdanige zware vorm van astma hebben dat ze constant een onderhoudsdosis orale corticosteroïden gebruiken (bijvoorbeeld 10-20 milligram Prednison per dag).

(2) Andere ontstekingsremmers

Er zijn ook een aantal niet-hormonale ontstekingsremmers. Lomudal, met als werkzame stof cromoglicinezuur, is sinds 1967 op de markt en wordt soms voorgeschreven wanneer een behandeling met corticosteroïden niet voldoende effect heeft. Het geeft pas na langere tijd (4 weken of meer) merkbaar resultaat. Tilade is een vergelijkbaar middel, maar op basis van een andere werkbare stof (nedocromil).

In 2000 is Singulair op de markt gekomen, gepromoot als zijnde “de astmapil”. Het is een medicijn dat ingrijpt op een klein onderdeel van de ontstekingsreactie, en dat ingezet kan worden bij lichte tot matige astma om een wat betere controle te krijgen.

Langwerkende luchtwegverwijders

Deze luchtwegverwijders werken langer dan vier tot zes uur. Het zijn medicijnen die pas worden voorgeschreven wanneer een combinatie van een kortwerkende luchtwegverwijder en een ontstekingsremmer niet voldoende is om de astma goed onder controle te houden.

Bijvoorbeeld wanneer men ‘s nachts steeds opnieuw benauwd wakker wordt. Omdat een dergelijke luchtwegverwijder langere tijd de luchtwegen openhoudt, kan het helpen tot de ochtend door te slapen.

Serevent (salmeterol) is een medicijn dat in 1990 op de markt is gebracht en dat veel gebruikt wordt. Het is een sterk medicijn dat even de tijd nodig heeft om te werken, maar dat daarna ongeveer 12 uur werkzaam is. Oxis en Foradil zijn relatief nieuwe medicijnen. Ze hebben dezelfde werkzame stof (formoterol), maar hebben verschillende namen omdat ze door verschillende fabrikanten op de markt gebracht worden.

Oxis en Foradil werken ook ongeveer 12 uur, maar geven in tegenstelling tot Serevent snel resultaat (binnen een paar minuten).

De werkzame stof van de langwerkende luchtwegverwijder Spiriva is tiotropium, wat sterk op ipratropium (Atrovent) lijkt en hoesten en slijmvorming tegen gaat. Omdat het beduidend langer werkt dan Atrovent (zo’n 24 uur) schakelen sommige patiënten over op Spiriva.

Combinatiemedicijnen

De laatste jaren zijn er enkele medicijnen op de markt gekomen die een ontstekingsremmer combineren met een langwerkende luchtwegverwijder.

Het enige voordeel van dergelijke medicijnen is dat men slechts één keer hoeft te inhaleren. Een groot nadeel is echter dat men de flexibiliteit verliest de dosis van de individuele medicijnen aan te passen. Zo is het onmogelijk te kijken of men met minder luchtwegverwijder de dag ook goed doorkomt.

Desondanks is Seretide (dat Serevent met Flixotide combineert) binnen een paar jaar het meeste verkochte astmamedicijn ter wereld geworden.6 Een ander combinatiemedicijn is Symbicort, dat bestaat uit de combinatie van Oxis en Pulmicort.