Longemfyseem & Buteyko

Longemfyseem is een rot-ziekte omdat het je fysieke mogelijkheden enorm kan beperken. Je komt letterlijk adem te kort, en veel activiteiten gaan steeds moeilijker.

Buteyko's visie op longemfyseem

Volgens de longarts Konstantin Buteyko ademen longemfyseem-patiënten te veel. Dat klinkt op het eerste gezicht vreemd omdat hun probleem is dat ze te weinig zuurstof opnemen. En zelf hebben ze vaak het gevoel niet voldoende te kunnen ademen. Wat is er aan de hand?

Voordat ik uitleg wat er volgens Buteyko in de longen gebeurt:  dat longemfyseem-patiënten zwaar ademen en veel lucht in- en uitademen, is wel duidelijk als je met hen leeft of werkt. Je hoort hun ademhaling van grote afstand. Zeker als ze even wat gaan doen, halen ze met grote teugen adem. Vaak gaat de mond hierbij open.

Dus er zijn gedeeltes van de longen waar ze veel lucht in en uit ademen: gedeeltes waar ze hyperventileren.

Maar er zijn ook gedeeltes van de longen waar de longblaasjes beschadigd zijn en niet goed functioneren. Bovendien zijn deze gedeeltes van de longen door slijmvorming en verkramping vaak gedeeltelijk afgesloten. Daar ademen ze onvoldoende: wat men hypoventilatie noemt.

Volgens Buteyko verlies je door de hyperventilatiekoolzuurgas uit sommige gedeeltes van de longen, en ontstaat daardoor lokaal verkramping en slijmvorming. Die verkramping en slijmvorming zorgt ervoor dat in achterliggende gedeeltes van de longen de gasuitwisseling met het langsstromende bloed slecht is. Het bloed dat langs deze longblaasjes stroomt kan onvoldoende zuurstof opnemen. En die gedeeltes van de longen kunnen "opblazen" omdat lucht opgesloten raakt, en daarmee gaan ze ook weer tegen andere luchtwegen en longblaasjes duwen.

Het grote probleem van dit alles is dat het bloed te weinig zuurstof opneemt. De volgende tekening laat dit zien.

Links zie je bloed dat de longen instroomt. Laten we stellen dat het hemoglobine van het bloed nog voor 50% verzadigd is met zuurstof (O₂). Dat is een vrij realistische waarde.

Dan zie je dat een deel van het bloed door gezonde gedeeltes van de longen stroomt. Daar kan het voldoende zuurstof opnemen (in de tekening zie je het van 50% naar 100% zuurstof gaan).

Maar een ander gedeelte van het bloed gaat door beschadigde gedeeltes van de longen (en gedeeltes die afgesloten zijn). Het bloed kan hier maar moeilijk zuurstof opnemen. Laten we zeggen dat de zuurstofverzadiging van dit bloed gaat van 50% naar 70%.

Uiteindelijk komt al het bloed weer bij elkaar daar waar het de longen verlaat. Het uiteindelijke resultaat kan zijn dat de totale zuurstofverzadiging 88% is. Erg laag dus wanneer je dat vergelijkt met iemand met gezonde longen.

De lage opname van zuurstof wordt geregistreerd door het ademhalingscentrum in de hersenen, en die gaat de ademhaling nog zwaarder maken in een poging extra zuurstof de longen binnen te krijgen.

Het resultaat is dat de nog gezonde gedeeltes van de longen zwaar belast worden, en op termijn vaak ook beschadigd raken. Daarom is longemfyseem een progressieve ziekte.

De Buteyko Methode en longemfyseem

De bedoeling van de Buteyko Methode bij longemfyseem is een rustige ademhaling te ontwikkelen. Daardoor kunnen gedeeltes van de longen die slecht functioneren weer geopend worden, en wordt tevens verdere verslechtering van de longen voorkomen.

Een eerste stap daarbij is leren de activiteiten aan te passen aan wat de ademhaling aan kan. Dus altijd door de neus ademen en je nooit zwaar inspannen omdat dit de longen onder te veel druk zet. Mijn ervaring is dat dit erg lastig is voor mensen met longemfyseem: ze willen vaak te veel en zetten door op wilskracht. Ze hebben al zo lang last, dat door de benauwdheid heen werken een gewoonte geworden is. Ook al liggen ze daarna een uur op de bank uit te hijgen. Maar ze hebben niet door dat ze hiermee hun eigen graf graven.

In de dagelijkse praktijk helpt het ook niet dat dit gestimuleerd wordt door bijvoorbeeld de fysiotherapeut waar ze op de loopband stevig moeten wandelen met het idee dat de ademhalingsspieren getraind moeten worden. Wat onzin is. Bewegen is voor longemfyseem-patiënten erg belangrijk, maar wel rustig en gecontroleerd. De ademhaling moet rustig blijven. Ik ga vaak met longemfyseem-patiënten wandelen om hun dit te leren (en moet hen bijna altijd "afremmen").

Al met al heeft de Buteyko Methode longemfyseem-patiënten veel te bieden. Men kan verdere verslechtering tegenhouden, en vaak krijgt men geleidelijk "meer adem" om dingen te doen. Maar de behandeling van longemfyseem vraagt om doorzettingsvermogen en tijd. En vaak een totale omslag in denken en doen, wat voor veel mensen met longemfyseem toch behoorlijk lastig kan zijn.

Waar andere patiënten na een paar maanden uitscheiden met de Buteyko oefeningen, blijven veel longemfyseem-patiënten de oefeningen trouw doen. Dit omdat ze merken dat ze zo meer lucht hebben, en een verdere verslechtering van hun conditie kunnen tegenhouden.

Uitspraken van cursisten met longemfyseem

Longemfyseem is een lastige ziekte, ook voor Buteyko. Maar er is hoop voor degenen die werkelijk hun best willen doen en doorzetten. Hier zijn wat uitspraken van mijn cursisten:

“Ik heb zwaar longemfyseem, en kon zo weinig meer dat ik de hoop opgegeven had. Ik kan eerlijk zeggen dat Buteyko mijn leven gered heeft”. Jan

"Ik heb longemfyseem, maar ik raakt nu maar zelden meer buiten adem". Jet

"Ook al heb ik longemfyseem, ik heb een groot verschil gemerkt in mijn benauwdheid. Mijn dokter en apotheker zijn verbaasd, ze kunnen niet geloven hoeveel ik in drie maanden vooruit gegaan ben. Ik geniet van elke dag, in plaats van bang te zijn voor elke nieuwe ochtend". Helen