Sante (Nederland)

Artikel over het Buteyko Instituut Nederland in Santé

Santé is een Nederlands gezondheidsblad (een "glossy").

In 2004 is er een artikel over Buteyko gepubliceerd.

De journaliste Xandra Knoth hoorde voor het eerst over de Buteyko Methode dankzij haar buurvrouw die een cursus bij me gedaan heeft. Om het artikel te kunnen schrijven heeft Xandra o.a. gepraat met enkele van mijn cursisten.

Dit is de tekst van het artikel.

Opgelucht

Benauwd, kortademig en een piepende ademhaling... Om vrij te kunnen ademen hebben veel astmapatiënten inhalatiemedicijnen nodig. Spraakmakend, maar niet onomstreden is dan ook de Buteyko Methode die astmapatiënten van hun benauwdheid afhelpt met minder medicijnen.

De Buteyko Methode leert astmapatiënten rustiger te ademen, waardoor de verkramping van de luchtwegen verdwijnt.

Astma

In Nederland zijn ongeveer 1,6 miljoen astmapatiënten. Dit wil zeggen dat een op de tien Nederlanders, in meer of mindere mate, last heeft van benauwdheid, kortademigheid en een piepende ademhaling.

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. Het is een erfelijke aandoening, dat betekent dat overgevoeligheid van de luchtwegen in aanleg aanwezig is, maar pas door bepaalde stoffen of omstandigheden wordt geactiveerd. Stuifmeel, uitwerpselen van de huisstofmijt, maar ook rook of dierlijke eiwitten zorgen ervoor dat de spiertjes rondom de luchtwegen verkrampen en de slijmvliezen meer slijm en vocht produceren. Het gevolg is dat de luchtwegen nauwer worden, waardoor de lucht in de longen niet voldoende kan worden ververst. De longen raken vervolgens overvol, waardoor de astmapatiënt moeilijker kan ademhalen; er treedt benauwdheid op. Behalve prikkelende stoffen kunnen ook stress, heftige emoties en lichamelijke inspanning een astmatische reactie geven.

Soms doe ik de oefeningen op de fiets
Vanaf haar geboorte had Mariëlle Evers (46) astma en virale bronchitis. Tot voor kort was zij er niet best aan toe. “Ik had het ontzettend benauwd en nergens energie voor.” Via internet kwam Evers bij Buteyko terecht. In februari van dit jaar volgde zij een tweedaagse cursus. Alleen tijdens de daaropvolgende week moest ze extra tijd maken voor de oefeningen. Inmiddels zijn de oefeningen een onderdeel van haar dagelijks leven geworden en gemakkelijk te combineren met een drukke baan en een gezin. “Soms doe ik de oefeningen op de fiets of 's nachts als ik wakker word.” Het enige wat je volgens Evers wél nodig hebt is discipline. Sinds zij de Buteyko-methode volgt heeft ze het niet meer benauwd gehad. “Het belangrijkste is dat ik me schoon voel en hartstikke fit ben.”

Naast het zoveel mogelijk vermijden van negatieve prikkels, wordt astma behandeld met twee verschillende soorten inhalatie-medicijnen: luchtwegverwijders en ontstekingsremmers. Luchtwegverwijders ontspannen de spiertjes rondom de luchtwegen en verminderen de slijmvorming. Deze groep van medicijnen zorgt ervoor dat iemand binnen 45 minuten weer vrij kan ademen. Ontstekingsremmers zijn een medicijn voor de lange termijn en houden de chronische ontsteking onder controle.

Nu ook in Nederland

Er is ook een andere manier om benauwdheid tegen te gaan, zónder het inhaleren van luchtwegverwijders. Het is de Buteyko Methode, genoemd naar de Russische arts Konstantin Buteyko. In 1953 ontdekte hij de rol van te diepe ademhaling bij aandoeningen als astma. Sinds 1985 is de methode in Rusland erkend door het Ministerie van Volksgezondheid en momenteel zijn daar honderden Buteyko-therapeuten werkzaam. Sinds 1990 breidt de Buteyko Methode zich over de gehele wereld uit. Inmiddels is de Buteyko Methode een begrip in Australië, Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië. Sinds tweeënhalf jaar zijn ook in Nederland Buteyko-therapeuten actief.

Al na een week meer lucht
Vanaf Dirk van Ginneken (45) was van z'n zevende tot z’n 39e astmapatiënt. “Redelijk ernstig”, zegt hij zelf. Zes jaar geleden zag hij een documentaire over Buteyko, waarin bij de betrokken astmapatiënten binnen een week de ademhalingsproblemen tot de helft gereduceerd waren. In Nederland was Buteyko nog onbekend. Dus reisde Van Ginneken naar Nieuw Zeeland waar de Buteyko-methode sinds het begin van de jaren negentig wordt toegepast. Van Ginneken besteedde zo'n tweeëneenhalf uur per dag aan ademhalingsoefeningen. Binnen één week had hij meer lucht en was hij minder gevoelig voor allerlei stoffen. Na twee weken cursus was hij voor 75 procent van zijn klachten af. Zijn medicijnen gebruikt hij niet meer. Emotionele gebeurtenissen, bijvoorbeeld, kunnen soms een terugval veroorzaken. Van Ginneken: “Ik ken mijn lichaam inmiddels goed. Als ik merk dat ik sneller geïrriteerd ben, slechter slaap en prikkelingen in mijn neus heb dan begin ik meteen met mijn oefeningen.”

In navolging op Buteyko's ontdekking noemt Dick Kuiper, een van de vier Nederlandse Buteyko-therapeuten, de te diepe ademhaling en de daarmee gepaard gaande daling van het koolzuurgasgehalte in het lichaam, als dé oorzaken van benauwdheid bij astmapatiënten. Dat te diepe ademen komt, volgens Kuiper, door de, al eerder genoemde, prikkelende stoffen en emoties. Ter illustratie noemt Kuiper een stresssituatie: “Bij stress komt het lichaam in een vecht- of vluchtreactie. Het lichaam bereidt zich als het ware helemaal voor om extra inspanning te gaan leveren. Onze hartslag versnelt en we gaan sneller en dieper ademen.”

Met die diepe ademhaling ademen we, volgens Kuiper, ook te veel koolzuurgas uit. Hierdoor daalt het gehalte aan koolzuurgas in bloed en longen. Omdat koolzuurgas een essentiële rol speelt bij alle stofwisselingsprocessen reageert het lichaam op de daling ervan door de luchtwegen te vernauwen. Zodat niet nog meer koolzuurgas het lichaam kan verlaten. Dat afsluiten van de zogenoemde 'uitstroomopeningen' zorgt voor benauwdheid.

Symptoombestrijding

Kuiper: “Luchtwegverwijders onderdrukken deze natuurlijke reactie door de luchtwegen weer te openen. Maar ze pakken niet de wezenlijke oorzaak aan. Het is slechts symptoombestrijding. Met de Buteyko Methode leer je om steeds rustiger en alleen door je neus te ademen. Hierdoor blijft de hoeveelheid koolzuurgas in het lichaam op peil en verdwijnt de verkramping van de luchtwegen.” Op termijn kunnen, volgens Kuiper althans, astmapatiënten met veel minder luchtwegverwijders toe.

Professor Dirkje Postma is longarts aan het Academisch Ziekenhuis in Groningen. Haar grootste zorg met betrekking tot de Buteyko Methode betreft vooral de ontstekingsremmers. Of beter gezegd, het feit dat mensen die de Buteyko Methode volgen geneigd zijn geen ontstekingsremmers meer te gebruiken. Omdat, volgens professor Postma, “Buteyko de ademhaling corrigeert, mensen zich beter voelen en denken dat zij genezen zijn.”

Postma: “Astma is een chronische aandoening. Een ontsteking die weer kan opvlammen. En hoe langer je wacht met het gebruiken van ontstekings-remmers hoe minder effect ze hebben. De huidige internationale richtlijn voor de behandeling van astma is, om zodra een patiënt meer dan één keer per week een luchtwegverwijder nodig heeft, meteen over te stappen op een ontstekingsremmer.”

Vervolgonderzoek

Toch is professor Postma niet zonder meer tegen de Buteyko Methode. “Het is best de moeite waard om te kijken of je er beter mee af bent. Maar dan alleen in plaats van luchtwegverwijders en niet in plaats van ontstekingsremmers.” Het feit dat de medische wetenschap zich over het algemeen verre houdt van Buteyko komt volgens de longarts door het ontbreken van een onderzoek met langdurige 'follow up'. “Een vergelijkend onderzoek op langere termijn tussen Buteyko en een placebo én het effect van het gebruik van minder ontstekingsremmers is tot op heden nog niet gedaan. Daarbij komt: onbekend maakt onbemind.”

Ondanks dat Kuiper en zijn drie Nederlandse collega-therapeuten de afgelopen tweeëneenhalf jaar zo'n vijfhonderd astmapatiënten de Buteyko Methode hebben aangeleerd, blijft het dus aan de kant van de reguliere geneeskunde akelig stil. En niet alleen in Nederland. In Australië liet het astmafonds in 1995 de Buteyko Methode onderzoeken aan het Mater Ziekenhuis in Brisbane. De resultaten die werden gepubliceerd in het Medical Journal of Australia waren opmerkelijk.

Na drie maanden was bij de Buteyko-groep het gebruik van luchtwegverwijders met 96 procent verminderd. Bij de controlegroep slechts met zeven procent. Australische longartsen noemen het onderzoek interessant. “Ze zijn van mening dat er een vervolgonderzoek moet komen, maar er is niemand die dit wil doen”, zegt Kuiper.

Ondersteuning door een therapeut is, zeker in het begin, noodzakelijk. Soms raadt Kuiper mensen aan gedurende de eerste tijd, dierlijke eiwitten en andere negatieve prikkels als huisstofmijt en stuifmeel te mijden. Maar een dieet is niet nodig. Motivatie en doorzettingsvermogen zijn belangrijker. “Een Buteyko-therapeut kan je de methode leren, maar je zult jezelf beter moeten maken.”

Reactie plaatsen